Uczestnictwo Polski w Unii Europejskiej otworzyło wiele możliwości transgranicznego prowadzenia postępowania sądowego, także postępowania wykonawczego w sprawach karnych. Orzeczenie wydane w innym kraju UE może zostać wykonane w Polsce oraz odwrotnie. Stanowi o tym art. 611 t i nast. k.p.k.
Zgodnie z art. 611 t § 1 k.p.k., w razie prawomocnego orzeczenia przez sąd polski wobec obywatela polskiego lub cudzoziemca kary pozbawienia wolności podlegającej wykonaniu, sąd okręgowy, w którego okręgu wydano orzeczenie, za zgodą skazanego, może wystąpić o wykonanie orzeczenia bezpośrednio do właściwego sądu lub innego organu państwa członkowskiego Unii Europejskiej, zwanego w niniejszym rozdziale "państwem wykonania orzeczenia", jeżeli przekazanie orzeczenia do wykonania pozwoli w większym stopniu zrealizować wychowawcze i zapobiegawcze cele kary.
Co do zasady na przekazanie konieczna jest zgoda zarówno państwa wykonania orzeczenia, jak i skazanego. Zgodnie z art. 611t § 5 k.p.k., zgoda skazanego na przekazanie nie jest wymagana, w wypadku gdy orzeczenie jest przekazywane do:
1) państwa wykonania orzeczenia, którego skazany jest obywatelem i w którym posiada stałe lub czasowe miejsce pobytu;
2) państwa wykonania orzeczenia, do którego skazany będzie wydalony po odbyciu kary lub zwolnieniu z zakładu karnego na podstawie prawomocnej decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu;
3) państwa wykonania orzeczenia, do którego skazany zbiegł z obawy przed toczącym się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej postępowaniem karnym lub obowiązkiem odbycia orzeczonej kary.
Kwestią wymagającą największego wyjaśnienia jest to, co oznacza, że przekazanie wykonania kary do innego kraju „pozwoli w większym stopniu zrealizować wychowawcze i zapobiegawcze cele kary”. Określenie to powinno być tłumaczone w oparciu o przepisy prawa międzynarodowego, ponieważ art. 611t i nast. stanowią implementację do polskiego porządku prawnego Decyzji Ramowej Rady 2008/909/WSISW z dnia 27 listopada 2008 r. o stosowaniu zasady wzajemnego uznawania do wyroków skazujących na karę pozbawienia wolności lub inny środek polegający na pozbawieniu wolności - w celu wykonania tych wyroków w Unii Europejskiej (Dz.Urz.UE.L Nr 327, str. 27). Zgodnie z pkt 9 Preambuły do tej Decyzji, wykonanie kary w państwie wykonującym powinno zwiększać szansę na resocjalizację osoby skazanej. Chcąc się upewnić, że wykonanie kary przez państwo wykonujące ułatwi resocjalizację osoby skazanej, właściwy organ państwa wydającego powinien uwzględnić takie czynniki, jak na przykład więzi osoby skazanej z państwem wykonującym oraz to, czy traktuje ona to państwo jako miejsce, z którym łączą ją więzi rodzinne, językowe, kulturowe, społeczne, gospodarcze lub innego rodzaju.
Co oznacza to dla skazanych w praktyce?
Jeżeli skazany (obywatel Polski) powinien odbyć karę pozbawienia wolności orzeczoną w Polsce, ale z różnych powodów centrum jego aktywności życiowej przeniosło się do Niemiec, np. ma tam rodzinę, dzieci, nabył drugie obywatelstwo, zamierza tam dalej zamieszkiwać po odbyciu kary, posługuje się językiem niemieckim – może złożyć wniosek do Sądu polskiego o to, żeby mógł wykonać tą karę w niemieckim więzieniu.
Tak samo wygląda sytuacja, kiedy obywatel polski chce wykonać w Polsce karę pozbawienia wolności orzeczoną przez Sąd niemiecki, jeżeli to w Polsce znajdują się osoby mu bliskie, znany jest mu język, zamierza tu przebywać.
Postępowanie w tej sprawie jest ujednolicone we wszystkich krajach, które implementowały wyżej wymienioną Dyrektywę.
W razie konieczności rozważenia, czy złożenie wniosku o wykonanie kary pozbawienia wolności w innym kraju członkowskim UE, niż kraj wydania wyroku, należy skontaktować się bezpośrednio z adwokatem.
Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady prawnej.
Poznań, Szczecin, Berlin, dnia 17.08.2020 r.
MAJEWSKI Kancelaria Prawna
