▪ Wprowadzenie
Zagadnieniem, które interesuje wielu przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w Niemczech jest odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe wobec niemieckiego urzędu skarbowego. Tematyka ta zyskuje na szczególnym znaczeniu w kontekście niemieckiego prawa upadłościowego. Przedsiębiorcy stojący przed koniecznością złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w Niemczech poszukują odpowiedzi na pytanie, czy długi podatkowe podlegają umorzeniu w niemieckim postępowaniu upadłościowym.
▪ Decyzja podatkowa w Niemczech
Pytania dotyczące odpowiedzialności za długi podatkowe pojawiają się zwykle na początku roku, gdy przedsiębiorcy dokonują rozliczenia rocznego i otrzymują z niemieckich urzędów skarbowych – Finanzamt decyzje podatkowe – Steuerbescheid, z których wynika wysokość podatku do zapłaty.
Jeżeli firma od niedawna prowadzi działalność gospodarczą w Niemczech i po raz pierwszy rozlicza się z niemieckim fiskusem może być dla niej sporym zaskoczeniem konieczność jednorazowej zapłaty podatku za cały rok. Do takiej sytuacji dojdzie w przypadku, gdy przedsiębiorca nie odprowadzał regularnie zaliczek na podatek, nie tworzył rezerw na podatek, a przy okazji miał znaczny obrót i w całości zużył przychód. Prowadzenie działalności gospodarczej w Niemczech wymaga dużej samodyscypliny.
Z mojego doświadczenia wynika, że częstym problemem polskich przedsiębiorców działających w Niemczech, czy to w formie Gewerbe czy w ramach spółki GmbH, jest niedoszacowanie kosztów. Przedstawiając korzystną ofertę na swoją usługę przedsiębiorcy często nie biorą pod uwagę należności podatkowych. W kolejnych latach sytuacja podatkowa jest już bardziej przejrzysta dla przedsiębiorców, ponieważ niemiecki urząd skarbowy w oparciu o przychód ustala wysokość zaliczki na podatek.
Jeżeli przedsiębiorca nie jest w stanie zapłacić podatku w terminie wynikającym z decyzji podatkowej, a sama decyzja jest prawidłowa i brak jest podstaw do jej zaskarżenia, wówczas należy rozważyć konieczność złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w Niemczech. Pozostawienie spraw swojemu biegowi z nadzieją, że wszystko się jakoś ułoży lub powrót do kraju nie jest najlepszym rozwiązaniem. Problemy z niemieckim urzędem skarbowym i wierzycielami szybko dadzą o sobie znać. Jeszcze gorszym rozwiązaniem jest niezłożenie deklaracji rocznej.
Po otrzymaniu decyzji podatkowej przedsiębiorcy, którzy nie są w stanie jednorazowo zapłacić podatku rozważają zawarcie porozumienia z niemieckim urzędem skarbowym, aby odroczyć płatność podatku lub rozbić ją na raty. Negocjacje z niemieckim urzędem skarbowy często kończą się niepowodzeniem, gdyż przedsiębiorca nie jest w stanie spełnić oczekiwań niemieckiego urzędu skarbowego.
▪ Długi podatkowe w Niemczech
Przed przystąpieniem do dalszych rozważań należy zwrócić uwagę, że problematyka złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w Niemczech może być skomplikowana i wymagać kompleksowego doradztwa prawnego. Zwłaszcza, jeżeli działalność jest prowadzona w Niemczech, a przedsiębiorca ma podwójne miejsce zamieszkania w Polsce i w Niemczech lub zatrudnia pracowników.
Jeżeli niemiecki sąd upadłościowy udzieli upadłemu zwolnienia z pozostałych długów Restschuldbefreiung, wówczas zgodnie z treścią § 301 ust. 1 niemieckiego prawa upadłościowego Insolvenzordnung zwolnienie z długów jest skuteczne wobec wszystkich wierzycieli, a co za tym idzie również wobec urzędu skarbowego. Należy jednak pamiętać, że z zakresu zwolnienia z pozostałych długów wyłączone są określone kategorie zobowiązań. Wierzytelności, które nie podlegają umorzeniu w postępowaniu upadłościowym są wyszczególnione w § 302 niemieckiego prawa upadłościowego. Długi podatkowe nie podlegają umorzeniu w niemieckim postępowaniu upadłościowym, jeżeli dłużnik w związku z długiem podatkowym został prawomocnie skazany za jedno z przestępstwa skarbowych wskazanych w §§ 370, 373 lub § 374 niemieckiej ordynacji podatkowej Abgabeordnung, tj. uchylanie się od płacenia podatków, przemyt lub paserstwo podatkowe.
▪ Zastrzeżenie
Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej. W artykule zostały zasygnalizowane jedynie wybrane problemy związane z niemieckim prawem upadłościowym. Prawo upadłościowe wymaga fachowego doradztwa prawnego.
Poznań, Szczecin, Berlin, dnia 25.03.2020
Paweł Majewski, LL.M. (Universität Potsdam)
Radca Prawny
