Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w Niemczech lub będący stroną sporu prawnego w Niemczech mogą spotkać się z zagadnieniem zrzeczenia się zarzutu przedawnienia. Z naszego doświadczenia wynika, że kwestia zrzeczenia się zarzutu przedawnienia może pojawić się w sprawach transportowych, w sprawach budowlanych lub sprawach upadłościowych. Nie są to z całą pewnością jedyne dziedziny prawa, w których może pojawić się problematyka zrzeczenia się zarzutu przedawnienia. W sprawach transportowych uzasadnieniem dla zrzeczenia się zarzutu przedawnienia mogą być krótkie terminy przedawnienia roszczeń wynikające z konwencji CMR lub z HGB - Handelsgesetzbuch w przypadku przewozu kabotażowego. Często przy likwidacji szkody w Niemczech, w przypadku konieczności ustalenia wysokości szkody, podmiotu odpowiedzialnego może pojawić się zagadnienie zrzeczenia się zarzutu przedawnienia. W sprawach budowlanych w Niemczech ten problem dotyczy roszczeń ulegających najszybszemu przedawnieniu, czyli wynikających rękojmi. Z kolei w sprawach upadłościowych problem zrzeczenia się zarzutu przedawnienia może się pojawić w przypadku roszczeń wynikających z zakwestionowania przez niemieckiego syndyka czynności dokonanych przez upadłego.
Możliwość zrzeczenia się zarzutu przedawnienia wynika z § 202 ust. 2 BGB – niemieckiego kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem przedawnienie nie może zostać ograniczone przez czynność prawną ponad termin przedawnienia wynoszący 30 lat liczony od początku ustawowego terminu przedawnienia. Innymi słowy zrzeczenie się zarzutu przedawnienia jest możliwe w granicach 30 lat. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia nie oznacza, że termin przedawnienia nie biegnie. Złożenia wierzycielowi oświadczenia o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia oznacza, że w przypadku wytoczenia powództwa przez wierzyciela w okresie skuteczności oświadczenia o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia nie będzie mógł być podniesiony w procesie.
Przed podjęciem decyzji o zrzeczenie się zarzutu przedawnienia należy dokładnie przeanalizować sprawę, przede wszystkim zbadać czy roszczenia nie uległy już przypadkiem przedawnieniu, czy roszczenia istnieją, a jeżeli tak w jakiej wysokości i jak są udokumentowane. Należy zastanowić się dokładnie nad prawidłowym sformułowaniem oświadczenia o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia, m.in. w zakresie terminu obowiązywania zrzeczenia się zarzutu przedawnienia, a także nad innymi okolicznościami, tak aby wierzyciel z oświadczenia nie mógł wywodzić żadnych innych korzystnych dla siebie skutków prawnych ponad termin obowiązywania zrzeczenia się zarzutu przedawnienia.
Powyższa uwaga znajduje swoje odzwierciedlenie w orzecznictwie niemieckiego sądu najwyższego – BGH. W szeroko cytowanym orzeczeniu z dnia 07 maja 2014 niemiecki sąd najwyższy Bundesgerichtshof wskazał, że zakres zrzeczenia się zarzutu przedawnienia jest ustalany na podstawie wykładni tego oświadczenia. Terminowe zrzeczenie się podniesienia zarzutu przedawnienia powinno w razie wątpliwości umożliwić wierzycielowi wyłącznie dochodzenie roszczenia przed upływem terminu zrzeczenia się zarzutu przedawnienia (Beschluss des BGH vom 07.05.2014, Az.: XII ZB 141/13).
Powyższy artykuł nie stanowi porady prawnej. Ewentualne zrzeczenie się zarzutu przedawnienia powinno zostać poddane konsultacji prawnej ze specjalistą. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia w przypadku przedawnienia się roszczeń może doprowadzić do negatywnych konsekwencji prawnych.
Berlin, Poznań, Szczecin, dnia 13.11.2017 r.
Paweł Majewski, LL.M. (Universität Potsdam)
Radca Prawny / Polnischer Anwalt (Mitglied der Rechtsanwaltskammer Berlin)
