Wstęp
Sprzedaż używanych rzeczy odbywa się każdego dnia, w szczególności na różnego rodzaju portalach zakupowych. Istnieje duże zainteresowanie używanymi samochodami, maszynami budowlanymi/rolniczymi, łodziami, jachtami, a także sprzętem komputerowym i elektronicznym.
Nie w każdym przypadku zakup towaru używanego może być bezpieczny i nie mamy na myśli w tym artykule możliwości bycia oszukanym przez sprzedającego, co do parametrów i jakości danej rzeczy lub nie otrzymania jej w ogóle.
Niestety dokonując nabycia jakiegokolwiek przedmiotu z tzw. „drugiej ręki” powinno się szczególnie uważać na nietypowe okoliczności transakcji, które mogą sugerować, że przedmiot transakcji nie pochodzi z legalnego źródła.
Zignorowanie takich sygnałów może przynieść przykre konsekwencje na gruncie polskiego prawa karnego, z karą pozbawienia wolności włącznie - a wszelka argumentacja dotycząca braku wiedzy o tym, że z nabywaną rzeczą jest coś nie tak będzie po prostu nieskuteczna.
W tym artykule przyjrzymy się przestępstwu, jakim jest paserstwo nieumyślne.
Istota paserstwa nieumyślnego
Zgodnie z art. 292 § 1 kodeksu karnego „Kto rzecz, o której na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że została uzyskana za pomocą czynu zabronionego, nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”.
Natomiast zgodnie z art. 292 § 2 kodeksu karnego „W wypadku znacznej wartości rzeczy, o której mowa w § 1, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.
Powyższe oznacza, że każda osoba, która rzecz, o której na podstawie towarzyszących okoliczności powinna i może przypuszczać, że została uzyskana za pomocą czynu zabronionego:
- nabywa,
- pomaga do jej zbycia,
- przyjmuje,
- pomaga do jej ukrycia
- popełnia przestępstwo paserstwa nieumyślnego.
Kluczowym pozostaje, że w przypadku paserstwa nieumyślnego sprawca naturalnie nie wie, że rzecz będąca przedmiotem jego działań została uzyskana za pomocą czynu zabronionego.
Niemniej jednak nabywca rzeczy na podstawie okoliczności towarzyszących transakcji mógł i powinien przypuszczać, że nabywa lub pomaga w zbyciu albo przyjmuje lub pomaga w ukryciu rzeczy, która pochodzi z czynu zabronionego.
W przypadku pasterstwa nieumyślnego nie ma mowy o chęci, dążeniu, czy nawet świadomości w zakresie realizacji czynu zabronionego (wyrok SN z 30.9.2016 r., sygn. akt III KK 355/16).
Okoliczności towarzyszące transakcji mogące sugerować, że rzecz została uzyskana za pomocą czynu zabronionego
Podczas transakcji naszą uwagę powinny zwrócić w szczególności następujące okoliczności:
- atrakcyjna cena (niższa od ceny rynkowej),
- wygląd rzeczy (np. brak dokumentów, oryginalnego opakowania, braki w częściach, zmieniony wygląd – np. przeróbki, przemalowanie),
- czas i miejsce transakcji,
-zachowanie zbywcy.
Dla przykładu, znajdując na aukcji samochód osobowy po znacznie zaniżonej cenie, którego zbywcy zależy na szybkiej sprzedaży na parkingu z dala od miasta w godzinach późnowieczornych, ponieważ nie ma on np. kompletu kluczy oraz niektórych dokumentów – powinniśmy przypuszczać, że może on pochodzić z przestępstwa.
Zignorowanie znaków ostrzegawczych może doprowadzić do tego, że zostanie nam postawiony zarzut paserstwa nieumyślnego.
Skutki karne paserstwa
Przepisy polskiej ustawy karnej przewidują :
- podstawowy typ paserstwa nieumyślnego (art. 292 § 1 kodeksu karnego)
kara grzywny, kara ograniczenia wolności, kara pozbawienia wolności do lat 2.
- kwalifikowany typ paserstwa nieumyślnego (art. 292 § 2 Kodeksu karnego)
kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, gdy wartość rzeczy będącej przedmiotem paserstwa przekracza 200 000 zł .
Jeśli jednak wartość mienia nie przekracza 800 zł, wówczas czyn kwalifikowany jest jako wykroczenie zagrożone karą grzywny lub karą nagany (art. 122 § 2 kodeksu wykroczeń).
Podsumowanie
Każdorazowo przed zakupem rzeczy używanej należy przeanalizować wszystkie okoliczności transakcji, bowiem skorzystanie z atrakcyjnej ceny i pominięcie dodatkowych okoliczności transakcji może doprowadzić do bardzo negatywnych konsekwencji prawnych.
Jeśli jednak zajdzie konieczność podjęcia obrony przed zarzutem paserstwa nieumyślnego należy skupić się przede wszystkim na udowodnieniu, że kupujący nie mógł nawet w okolicznościach konkretnej transakcji przypuszczać, że rzecz którą nabył pochodziła z przestępstwa.
Szczecin, 21.10.2024 r.
Natalia Paraszczak, Adwokat
