W ostatnim czasie na stronie www.prawnik-niemcy.com.pl dużo uwagi poświęciliśmy różnym aspektom niemieckiego prawa upadłościowego. Wskazywaliśmy m.in. na obowiązki zarządu niemieckiej spółki GmbH związane z koniecznością bieżącego monitorowania sytuacji finansowej w przypadku zagrożenia upadłością lub problemami z płynnością. Stosunkowo powszechnym zachowaniem zarządów spółek obserwowanym przynajmniej z perspektywy Kancelarii jest udzielanie kontrahentom dalszych zleceń pomimo zagrożenia upadłością lub świadomością niemożliwości wywiązania się z obowiązku zapłaty za wykonane zlecenie lub usługi.
Odpowiedzialność karna w Niemczech
Oprócz możliwości poniesienia osobistej odpowiedzialności majątkowej przez zarząd spółki za zobowiązania spółki, z niezłożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości w Niemczech może wiązać się również konieczność poniesienia odpowiedzialności karnej. Zgodnie z treścią § 15a ust. 4 InsO niemieckiego prawa upadłościowego karą pozbawienia wolności do lat trzech lub karą grzywny zagrożony jest ten, kto wbrew postanowieniom ust. 1 zd. 1, w związku z ust. 2 i ust. 3, nie złoży wniosku o ogłoszenie upadłości lub nie złoży go w terminie lub nie złoży go prawidłowo. Niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości mogą towarzyszyć również inne przestępstwa. W pewnych przypadkach udzielenie zlecenia na wykonanie kosztownych prac budowlanych w sytuacji niewypłacalności spółki może być przedmiotem przestępstwa oszustwa – Betrug.
Roszczenia cywilne w postępowaniu karnym w Niemczech
W sprawach upadłościowych na terenie Niemiec obok zgłoszenia wierzytelności, zwłaszcza jeżeli polska firma poniosła znaczną szkodę badamy również, czy nie zachodzą przesłanki do złożenia zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa w Niemczech wobec zarządu upadłego. Niemieckie prawo karne przewiduje możliwość, podobnie jak ma to miejsce w polskim prawie karnym, dochodzenia przez pokrzywdzonego odszkodowania w postępowaniu karnym w tzw. postępowaniu adhezyjnym – Adhäsionsverfahren. Zaletę postępowania adhezyjnego jest to, że roszczenia o charakterze cywilnoprawnym mogą być dochodzone w postępowaniu karnym w Niemczech bez konieczności wytaczania osobnego powództwa cywilnego przed sądem cywilnym.
Dla pokrzywdzonego wiąże się to z oszczędnością kosztów. Zaznaczyć jednak należy, że nie w każdym przypadku będzie możliwe dochodzenia roszczeń cywilnych w postępowaniu karnym. Muszą być spełnione określone przesłanki. W zasadzie możliwość oraz zasadność zainicjowania postępowania adhezyjnego można rozważać dopiero po zapoznaniu się z aktami postępowania przygotowawczego. Należy również pamiętać, że możliwość złożenia wniosku o zasądzenie odszkodowania w postępowaniu karnym może być złożona jedynie do określonego momentu postępowania karnego. Postępowanie adhezyjne jest uregulowane w przepisach §§ 403 – 406c StPO niemieckiego kodeksu postępowania karnego.
Sukces Kancelarii przed niemiecką prokuraturą
W jednej ze spraw prowadzonych przez Kancelarię polska firma została pokrzywdzona przez niemieckiego zleceniodawcę na kwotę ponad 150.000,00 EURO. Analiza akt sprawy wykazała, że w sprawie mogą zachodzić przesłanki niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie oraz przestępstwa oszustwa, polegającego na udzielaniu przez spółkę zleceń w sytuacji podejrzenia braku płynności finansowej spółki. Pomimo obszernego zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa niemiecka prokuratura umorzyła postępowanie. Po zapoznaniu się z aktami postępowania przygotowawczego Kancelaria podjęła decyzję o złożeniu zażalenia na postanowienie o umorzeniu. Dzięki wieloletniemu doświadczeniu w sprawach upadłościowych oraz finansów przedsiębiorstw Kancelarii udało się skonstruować odpowiednie zarzuty do oceny materiału dowodowego w zakresie momentu utraty płynności finansowej. Decyzją prokuratury postępowanie zostało podjęte na nowo. Obecnie Kancelaria otrzymała zawiadomienie o wniesieniu przez prokuraturę niemiecką aktu oskarżenia i wyznaczeniu terminów pierwszych rozpraw w Niemczech, co uważa za duży sukces otwierający możliwość dochodzenia w postępowaniu karnym odszkodowania od członków zarządu.
Sprawy upadłościowe z uwagi na swój skomplikowany charakter wymagają dużego doświadczenia oraz wiedzy nie tylko prawnej, ale również w zakresie rachunkowości oraz finansów przedsiębiorstw. W sprawach upadłościowych na terenie Niemiec klientów Kancelarii reprezentuje mecenas Paweł Majewski, który dysponuje wieloletnim doświadczeniem, zdobywanym również jako pracownik biura syndyka. Kancelaria zajmuje się również sprawami upadłościowymi na terenie Polski.
Poznań, Berlin, Szczecin, dnia 12.10.2017
Paweł Majewski, LL.M. (Universität Potsdam)
Radca Prawny / Polnischer Anwalt (Mitglied der Rechtsanwaltskammer Berlin)
