Spółka ▪ Uwagi ogólne
Odpowiednikiem polskiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Niemczech jest spółka GmbH – Gesellschaft mit beschränkter Haftung. Spółka ta posiada osobowość prawną. Oznacza to, że jej byt prawny jest niezależny od osób wspólników. Skład wspólników może być zmienny. Spółka może składać się z tylko z jednego wspólnika, tzw. Ein-Mann-GmbH lub z większej ilości wspólników. Wspólnikami mogą być zarówno osoby fizyczne, jak również osoby prawne (np. inne spółki prawa niemieckiego, a także spółki zagraniczne).
W przypadku wspólników będących zagranicznymi osobami prawnymi pewne problemy mogą pojawić się w stosunku do spółek spoza Unii Europejskiej. Przy zawieraniu umowy spółki GmbH niezbędne jest bowiem wykazanie legitymacji przez osoby działające w imieniu wspólnika będącego zagraniczną spółką.
Osobowość prawną spółka GmbH uzyskuje z chwilą wpisu do niemieckiego rejestru handlowego Handelsregister. Dopiero z chwilą wpisu do rejestru handlowego odpowiedzialność za zobowiązania spółki przejmuje sama spółka. Od chwili wpisu do rejestru odpowiedzialność za zobowiązania spółki ogranicza się do wartości jej majątku. Należy mieć to na uwadze, jeżeli w okresie przed wpisem spółki do rejestru planowane jest zaciągnięcie jakichkolwiek zobowiązań. Kwestia osobistej odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki zaciągnięte przed jej wpisem do rejestru jest dyskusyjna. Z tego też powodu, w ocenie Kancelarii najlepiej w okresie pomiędzy zawarciem umowy spółki, a jej wpisem do rejestru powstrzymać się od zaciągania jakichkolwiek zobowiązań.
Umowa spółki GmbH wymaga zachowania formy aktu notarialnego (§ 2 ust. 1 GmbHG). Umowę podpisują wszyscy wspólnicy. Wspólnicy obejmują udziały w kapitale zakładowym. Suma wszystkich udziałów odpowiada wysokości kapitału zakładowego. Z objęciem udziałów w kapitale zakładowym związany jest obowiązek wspólnika świadczenia umówionego wkładu. Minimalny kapitał zakładowy wynosi 25.000 EURO (§ 5 ust. 1 GmbHG). Jeden udział nie może wynosić mniej niż jeden EURO. Wspólnik może objąć więcej niż jeden udział. Zgłoszenie spółki do rejestru może nastąpić dopiero po pokryciu przez każdego ze wspólników co najmniej jednej czwartej wartości udziału, jednakże nie wcześniej niż po wpłaceniu na kapitał zakładowy, co najmniej połowy jego minimalnej ustawowej wysokości tj. kwoty 12.500 EURO. W przypadku wkładów rzeczowych sytuacja jest bardziej skomplikowana.
▪ Unternehmergesellschaft – uproszczona spółka GmbH
Ponieważ minimalna wysokość kapitału zakładowego niemieckiej GmbH w wysokości 25.000 EURO stanowi pewne ograniczenie w zakładaniu tego rodzaju spółek niemiecki ustawodawca zdecydował się na umożliwienie wspólnikom zakładania spółek GmbH, w których kapitał zakładowy może być mniejszy niż 25.000 EURO. Założenie takiej spółki wiąże się jednak z pewnymi ograniczeniami. W obrocie gospodarczym spółka musi posługiwać się oznaczeniem "Unternehmergesellschaft (haftungsbeschränkt)" lub "UG (haftungsbeschränkt)". Z całą pewnością taki obowiązek wpływa na obniżenie wiarygodności spółki, gdyż już po samym oznaczeniu spółki potencjalni kontrahenci wiedzą, że nie jest to klasyczna spółka GmbH. Kolejnym ograniczeniem jest konieczność pokrycia całego kapitału zakładowego przed zgłoszeniem spółki do rejestru. W tej spółce nie jest dopuszczalne świadczenie przez wspólników wkładów rzeczowe. Ponadto wspólnicy nie mogą swobodnie dysponować zyskiem. Jedna czwarta zysku musi zostać przeznaczona na kapitał zakładowy.
▪ Założenie spółki GmbH przy wykorzystaniu wzorca umowy
Ustawa o niemieckiej spółce GmbH przewiduje możliwość skorzystania przez wspólników z uproszczonej formy rejestracji spółki i posłużenie się wzorem umowy spółki stanowiącym załącznik do ww. ustawy. Takie rozwiązanie umożliwia zaoszczędzenie wspólnikom na kosztach notarialnych i na tym zalety w zasadzie się kończą. Nie przekłada się to bowiem znacząco na szybkość rejestracji spółki przez sąd rejestrowy Registergericht. Spółka zawiązana przed notariuszem może zostać równie szybko zarejestrowana. Skorzystanie z wzoru wiąże się natomiast z istotnymi ograniczeniami. Po pierwsze taka spółka może posiadać nie więcej niż trzech wspólników i tylko jednego członka zarządu. Po drugie umowa spółki nie może być zmieniana.
W przypadku zawierania umowy przed notariuszem wspólnicy mają możliwość swobodnego wpływania na treść umowy spółki, o ile nie jest to sprzeczne z przepisami bezwzględnie obowiązującymi.
Na zakończenie wskazać należy, że praktycznie wszystkie czynności związane z zawarciem umowy spółki GmbH oraz jej rejestracją w rejestrze handlowym wykonuje niemiecki notariusz. Rola adwokata w tym przypadku jest bardzo ograniczona. Z pomocy niemieckiego adwokata warto skorzystać przy planowaniu biznesu w Niemczech np. jeżeli spółka będzie się składała z różnorodnego grona wspólników, niekoniecznie o zbieżnych interesach.
Berlin, Poznań, Szczecin, dnia 04.02.2020 r.
Paweł Majewski, LL.M. (Universität Potsdam)
Radca Prawny / Polnischer Anwalt (Mitglied der Rechtsanwaltskammer Berlin)
