W przypadku przestępstw o charakterze transgranicznym tzn. takich, w których przestępstwo zostało popełnione w jednym kraju, a pokrzywdzony znajduje się w innym kraju pojawia się pytanie gdzie należy złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa. Odpowiedź na to pytanie nie zawsze jest jednoznaczna. Inna odpowiedź będzie dotyczyła przestępstw pospolitych, a inna skomplikowanych przestępstw gospodarczych.
Z naszego doświadczenia wynika, że w przypadku przestępstw z tzw. elementem zagranicznym warto złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa w państwie, w którym mieszka sprawca czynu zabronionego lub państwie, które uznawane jest za miejsce popełnienia przestępstwa.
Dla skutecznego działania policji niezbędne jest podjęcie natychmiastowych działań np. zabezpieczenie nagrań z monitoringu, zabezpieczenie pieniędzy na rachunku bankowym, zabezpieczenie pojazdu. Jeżeli zawiadomienie złożymy w Polsce, a większość działań będzie musiała być podjęta w Niemczech, zachodzi ryzyko, że pewne czynności nie zostaną wykonane lub zostaną wykonane z dużym opóźnieniem. Przede wszystkim polskie służby nie mogą wykonywać bezpośrednio czynności na terenie innego kraju. Czynności za granicą muszą być wykonywane w ramach pomocy prawnej. Innymi słowy polskie organy muszą się zwrócić o przeprowadzenie czynności do organów wymiaru sprawiedliwości obcego państwa.
Złożenie zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa w państwie jego popełnienia może mieć również inny aspekt. Przykładowo brak płatności za fakturę dla polskich organów może mieć charakter sprawy cywilnej i skutkować odmową wszczęcia śledztwa. Tymczasem lokalne organy na podstawie innych prowadzonych wobec tej samej osoby spraw mogą posiadać wiedzę, że jest więcej pokrzywdzonych przez tego samego sprawcę, co sugeruje, że firma prowadzi działalność oszukańczą.
Niektóre przestępstwa składają się z wielu czynności wykonawczych. Sprawca zakłada stronę internetową, która ma go uwiarygodnić, a w banku jest zakładany rachunek bankowy, z którego zostaną podjęte pieniądze pochodzące z przestępstwa oszustwa. Jeżeli sprawca działa za granicą to szybkie i sprawne działanie organów tego państwa może doprowadzić do zajęcia środków pieniężnych na rachunku bankowym zanim zostaną wypłacone.
Złożenie zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa warto zlecić profesjonalnej kancelarii prawnej. Przede wszystkim nie każdy czyn bezprawny jest przestępstwem. W myśl art. 234 Kodeksu karnego, kto przed organem powołanym do ścigania lub orzekania w sprawach o przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie, wykroczenie skarbowe lub przewinienie dyscyplinarne, fałszywie oskarża inną osobę o popełnienie tych czynów zabronionych lub przewinienia dyscyplinarnego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Podobna regulacja znajduje się w niemieckim prawie karnym. Z tym, że w niemieckim prawie karnym odpowiedzialność karna za złożenie fałszywego zawiadomienia jest zagrożona karą grzywny oraz karą pozbawienia wolności do lat 5 (§ 164 ust. 1 StGB).
Ponadto na etapie składania zawiadomienia istotne jest złożenie odpowiednich wniosków dowodowych, w tym o wykonanie określonych czynności np. zabezpieczenie dowodów, a także uzyskanie statusu pokrzywdzonego i aktywny udział w postępowaniu przygotowawczym poprzez uczestnictwo w przesłuchaniu świadków. W naszej praktyce ważne jest, aby pełnomocnik doskonale władał językiem polskim i niemieckim. Dzięki temu możemy aktywnie uczestniczyć w czynnościach na obszarze Polski i Niemiec.
Szczecin, Poznań, Berlin, dnia 30.06.2020 r.
Paweł Majewski, LL.M.
Radca Prawny
