Na przestrzeni ostatnich lat statystyki dotyczące przestępstwa oszustwa mają niestety tendencję wzrostową zarówno w Polsce, jak i w Niemczech.
Popełnianie przestępstw oszustwa ułatwia rozwinięta komunikacja elektroniczna. Przestępcy mogą działać obecnie przez internet, wiadomości E-mail, komunikatory. Na potrzeby popełniania przestępstw tworzone są nierzadko profesjonalne strony internetowe mające uwiarygadniać oszusta, wysyłane są wiadomości E-Mail, które udają wiadomości od kontrahentów itp. Z uwagi na brak czasu, wysokie koszty podróży, decyzję o zakupie towaru, maszyny budowlanej, zamówieniu usługi, podejmujemy często na odległość na podstawie internetowej oferty lub na podstawie informacji zawartych na stronach internetowych. Oszustami mogą się również okazać długoletni kontrahenci biznesowi, którzy swoją nierentowną działalność finansują swoją naszym kosztem.
Jak zatem ustalić, czy faktycznie padło się ofiarą oszustwa, czy być może jest to wyłącznie fałszywe nasze przekonanie? Odpowiedź na pytanie dlaczego tak ważne jest ustalenie, czy doszło do oszustwa znajduje się w podsumowaniu niniejszego artykułu.
Zgodnie z polskim kodeksem karnym kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 - art. 286 § 1 kodeksu karnego.
Punktem wyjścia jest zatem ustalenie:
- czy doszło do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (np. straciłem określoną kwotę pieniędzy, straciłem jakiś przedmiot itp.),
- czy do niekorzystnego rozporządzenia mieniem doszło dlatego, że inna osoba wprowadziła mnie w błąd (np. obiecała wysłać towar i tego nie zrobiła, zdeklarowała się do wyprodukowania danego produktu i tego nie zrobiła, zadeklarowała, że spłaci pożyczkę, odda mi pieniądze itp.), bądź wyzyskała błąd lub niezdolność do pojmowania przeze mnie przedsiębranego działania,
- czy sprawca działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
Powyższe trzy pytania są podstawowym krokiem do ustalenia, czy zostało się pokrzywdzonym przestępstwem oszustwa.
Jeśli na wszystkie pytania odpowiedź brzmi TAK - zostały spełnione wszystkie ustawowe znamiona tego czynu zabronionego. Jest zatem bardzo duża szansa, że padło się ofiarą przestępstwa oszustwa.
Jeśli wyłącznie na niektóre z pytań odpowiedź brzmi TAK - nie zostały spełnione ustawowe znamiona przestępstwa oszustwa. Poza subiektywnym przekonaniem najprawdopodobniej nie ma tutaj faktycznie popełnionego przestępstwa.
▪ Co zatem zrobić, jeśli na wszystkie pytania odpowiedź brzmi TAK?
Przede wszystkim należy działać szybko i sprawnie. Im szybciej organy ścigania zostaną zawiadomione o możliwości popełnienia przestępstwa, tym większa szansa na zabezpieczenie odpowiedniego materiału dowodowego, dzięki któremu sprawca zostanie pociągnięty do odpowiedzialności karnej, a w niektórych przypadkach może uda się zająć rachunek bankowy na który została dokonana wpłata, zanim przestępca zdąży wypłacić z niego pieniądze.
▪ Co zrobić, jeśli na niektóre z pytań odpowiedź brzmi TAK?
Należy się zastanowić dlaczego pomimo braku odpowiedzi twierdzących na każde z pytań w dalszym ciągu istnieje przekonanie o dokonanym oszustwie. Być może w sposób błędny interpretowane jest określenie zawierające się w pytaniu.
O ile w teorii przestępstwo oszustwa może nie być szczególnie skomplikowane, o tyle w praktyce wiele kwestii może wymagać fachowej analizy stanu faktycznego. Rzetelnie sporządzone zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa stanowi podstawę zainicjowania postępowania karnego.
Poza samym przestawieniem stanu faktycznego należy przedstawić analizę prawną - wyjaśniając organom ścigania dlaczego w naszej ocenie w tym konkretnym przypadku mamy do czynienia z przestępstwem oszustwa.
▪ Podsumowanie
Ustalenie, czy rzeczywiście doszło do oszustwa jest szczególnie ważne w sprawach transgranicznych. Bezpodstawne złożenie zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa w Niemczech lub w innym państwie może skutkować złożeniem przez „sprawcę” wzajemnego zawiadomienia o fałszywe oskarżenie - falsche Verdächtigung - false allegation. W takim przypadku z pokrzywdzonego sami możemy stać się podejrzanym, co może być nie tylko dodatkowo stresujące, ale może się również wiązać z kosztami ustanowienia obrońcy za granicą.
W sprawach dotyczących oszustw, a także innych przestępstw rekomendujemy kontakt z prawnikiem, który rozwieje ewentualne wątpliwości czy doszło do popełnienia przestępstwa i przygotuje profesjonalne i rzetelne zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa, a także będzie Państwa reprezentował w toku postępowania.
Szczecin, Poznań, Berlin, dnia 21.05.2024 r.
MAJEWSKI Kancelaria Prawna
