Uwagi ogólne

Majewski Kancelaria Prawna od wielu lat intensywnie rozwija praktykę niemieckiego prawa w upadłościowego. Podejmuje się doradztwa prawnego przy coraz bardziej skomplikowanych sprawach upadłościowych w Niemczech. O pomoc prawną na terenie Niemiec zwracają się do kancelarii nie tylko przedsiębiorcy, ale również reprezentujące ich polskie kancelarie prawne. Wielokrotnie podkreślaliśmy, że nawet dokonując zgłoszenia wierzytelności w Niemczech warto skorzystać z pomocy niemieckiego prawnika.

Syndyk niemiecki może nie uznać wierzytelności lub może ją tymczasowo zakwestionować. W takiej sytuacji pojawia się problem uwzględnienia wierzytelności na liście wierzytelności (w Niemczech lista wierzytelności nazywa się tabelą). Na gruncie prawa polskiego wierzycielowi przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu, co do odmowy uznania wierzytelności przez syndyka. W Niemczech sytuacja jest bardziej skomplikowana.

Niezależnie od możliwości zgłoszenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym wierzyciel może mieć możliwość korzystniejszego i pełniejszego zaspokojenia swojej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym, a mianowicie może mieć prawo do złożenia wniosku o wyłączenie z masy upadłości – Aussonderung.

Do napisania niniejszego artykułu przyczyniła się refleksja, że polscy przedsiębiorcy nie zabezpieczają w wystarczający sposób swoich interesów w kontaktach z partnerami handlowymi z Niemiec, a w konsekwencji pozbawiają się możliwości alternatywnego sposobu zaspokojenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym w Niemczech.

Zastrzeżenie prawa własności w Niemczech

Instrumentem prawnym zabezpieczenia umowy, a niedocenianym w kontaktach handlowych z Niemcami jest zastrzeżenie prawa własności. Zastrzeżenie prawa własności może mieć różną postać. Przykładowo można wskazać na zwykłe zastrzeżenie prawa własności do czasu zapłaty ceny w pełnej wysokości, rozszerzone zastrzeżenie prawa własności, a mianowicie uzależnienie przejścia prawa własności nie tylko od zapłaty ceny, ale od spełnienia dodatkowych warunków.

Ciekawym sposobem zabezpieczenia umowy w Niemczech jest wydłużone zastrzeżenie prawa własności z klauzulą przetworzenia. To zabezpieczenie umożliwia przetworzenie rzeczy przez dłużnika przed zapłatą w zamian sprzedawca nabywa własność na powstałej przez przetworzenie rzeczy. Ten sposób zabezpieczenia może być interesujący z perspektywy polskich producentów, którzy dostarczają materiały lub częściowo przetworzone części do Niemiec, a które są następnie w Niemczech poddawane ostatecznemu procesowi przetworzenia. Jak w przypadku każdego sposobu zabezpieczenia kluczowe jest zawarcie skutecznych postanowień w umowie.

Wyłączenie środków pieniężnych z masy upadłości należy do zagadnień wyjątkowo emocjonujących i to nie tylko w polskim postępowaniu upadłościowym, ale również w niemieckim. Zdarza się, że w ramach współpracy gospodarczej zostanie przekazana zaliczka na poczet zapłaty przyszłej ceny, zostanie ustanowiony depozyt lub pewna kwota zostanie zatrzymana tytułem kaucji. W każdej z powyższych sytuacji mamy do czynienia ze środkami pieniężnymi. Problem pojawia się natomiast, jeżeli nasz kontrahent złoży wniosek o ogłoszenie upadłości w Niemczech.

Z chwilą ogłoszenia upadłości cały majątek dłużnika przekształca się w masę upadłości – Insolvenzmasse (§ 35 InsO). Masa upadłości służy zaspokojeniu osobistych wierzycieli upadłego - Insolvenzgläubiger, którzy w chwili ogłoszenia upadłości posiadali uzasadnione roszczenie majątkowe wobec dłużnika (§ 38 InsO). Głównym sposobem zaspokajania wierzytelności w postępowaniu upadłościowym jest zgłoszenie wierzytelności – Anmeldung der Forderung, które musi odpowiadać wymogom przewidzianym w § 174 InsO.

Nie stanowią wierzycieli upadłościowych wierzyciele, którzy z uwagi na posiadane prawo rzeczowe lub osobiste do rzeczy mogą domagać się, aby rzecz nie wchodziła w skład masy upadłości. Takim wierzycielom na podstawie § 47 InsO przysługuje roszczenie o wyłączenie rzeczy z masy upadłości. Wierzyciele uprawnieni do wyłączenia rzeczy z masy dochodzą swoich roszczeń na podstawie odrębnych od prawa upadłościowego aktów prawnych, np. właściciel rzeczy będzie dochodził jej zwrotu na podstawie roszczenia o wydanie uregulowanego w § 985 BGB – niemieckiego kodeksu cywilnego.