Zarząd niemieckich spółek akcyjnych, niemieckich spółek z o.o. mini spółki z o.o., niemieckiej sp. z o.o. sp.k., odpowiada za każdą płatność dokonaną przez spółkę od chwili zaistnienia niewypłacalności – Zahlungsunfähigkeit lub tzw. nadmiernego zadłużenia - Überschuldung. Podkreślić należy, że odpowiedzialność członków organów niemieckich spółek zachodzi również wówczas, jeżeli niewypłacalność lub nadmierne zadłużenie nie zostały nie zostały rozpoznane przez zarząd z uwagi na niezachowanie należytej staranności.

W niemieckim orzecznictwie przyjmuje się, że członkowie zarządu mogą zostać przykładowo zwolnieni z odpowiedzialność za płatności spółki dokonane w celu zachowania substancji przedsiębiorstwa, czyli płatności za prąd, wodę i ogrzewanie, a także za usługi telekomunikacyjne. Kwestią sporną jest natomiast okres, przez jaki można dokonywać tego rodzaju płatności bez ryzyka poniesienia odpowiedzialności.

Także zakup maszyn lub nieruchomości może nie pociągać za sobą odpowiedzialności członków zarządu, gdyż zwiększa wartość przedsiębiorstwa, a co za tym idzie jest de facto w interesie wierzycieli. Tymczasem z szeroko komentowanego orzeczenia Niemieckiego Sądu Najwyższego - BGH z dnia 04 lipca 2017 (sygn. akt: II ZR 319/15) wynika, że płatności wynagrodzenia dla pracowników, usługodawców lub dostawców pociągają za sobą pełną odpowiedzialność członków zarządu od chwili zaistnienia niewypłacalności lub nadmiernego zadłużenia.

Uwagi ogólne

Majewski Kancelaria Prawna od wielu lat intensywnie rozwija praktykę niemieckiego prawa w upadłościowego. Podejmuje się doradztwa prawnego przy coraz bardziej skomplikowanych sprawach upadłościowych w Niemczech. O pomoc prawną na terenie Niemiec zwracają się do kancelarii nie tylko przedsiębiorcy, ale również reprezentujące ich polskie kancelarie prawne. Wielokrotnie podkreślaliśmy, że nawet dokonując zgłoszenia wierzytelności w Niemczech warto skorzystać z pomocy niemieckiego prawnika.

Syndyk niemiecki może nie uznać wierzytelności lub może ją tymczasowo zakwestionować. W takiej sytuacji pojawia się problem uwzględnienia wierzytelności na liście wierzytelności (w Niemczech lista wierzytelności nazywa się tabelą). Na gruncie prawa polskiego wierzycielowi przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu, co do odmowy uznania wierzytelności przez syndyka. W Niemczech sytuacja jest bardziej skomplikowana.

Niezależnie od możliwości zgłoszenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym wierzyciel może mieć możliwość korzystniejszego i pełniejszego zaspokojenia swojej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym, a mianowicie może mieć prawo do złożenia wniosku o wyłączenie z masy upadłości – Aussonderung.

Do napisania niniejszego artykułu przyczyniła się refleksja, że polscy przedsiębiorcy nie zabezpieczają w wystarczający sposób swoich interesów w kontaktach z partnerami handlowymi z Niemiec, a w konsekwencji pozbawiają się możliwości alternatywnego sposobu zaspokojenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym w Niemczech.

Zastrzeżenie prawa własności w Niemczech

Instrumentem prawnym zabezpieczenia umowy, a niedocenianym w kontaktach handlowych z Niemcami jest zastrzeżenie prawa własności. Zastrzeżenie prawa własności może mieć różną postać. Przykładowo można wskazać na zwykłe zastrzeżenie prawa własności do czasu zapłaty ceny w pełnej wysokości, rozszerzone zastrzeżenie prawa własności, a mianowicie uzależnienie przejścia prawa własności nie tylko od zapłaty ceny, ale od spełnienia dodatkowych warunków.

Ciekawym sposobem zabezpieczenia umowy w Niemczech jest wydłużone zastrzeżenie prawa własności z klauzulą przetworzenia. To zabezpieczenie umożliwia przetworzenie rzeczy przez dłużnika przed zapłatą w zamian sprzedawca nabywa własność na powstałej przez przetworzenie rzeczy. Ten sposób zabezpieczenia może być interesujący z perspektywy polskich producentów, którzy dostarczają materiały lub częściowo przetworzone części do Niemiec, a które są następnie w Niemczech poddawane ostatecznemu procesowi przetworzenia. Jak w przypadku każdego sposobu zabezpieczenia kluczowe jest zawarcie skutecznych postanowień w umowie.